Introductie Living Media Art

Nalatenschappen en nieuwe platforms; Introductie van het Living Media Art Platform tijdens het symposium Transformation Digital Art 2024

Elk jaar organiseert LI-MA, een platform voor digitale- en media kunst in Amsterdam, een tweedaags symposium voor uitwisseling en kennisdeling met de internationale digitale- en media kunst community. Kunstenaars, vertegenwoordigers van instituten en onderzoekers bespreken via lezingen en workshops projecten die een rol spelen in de transformatie van technologische en artistieke richtingen, met een nadruk op conservatie. De editie van dit jaar heeft als focus de nalatenschappen binnen de digitale- en media kunst die van invloed zijn op emulatie en het creatieve discours, dat door onderzoek naar de intrinsieke waarden en methodes van preservatie vragen oproept over de manier van het conserveren van digitale kunst.

Het symposium begon op 21 Maart in Rotterdam en werd gehost door Het Nieuwe Instituut waar ook de tentoonstelling REBOOT, gecureerd door LI-MA en Het Nieuwe Instituut, te zien is tot 12 mei 2024. REBOOT toont niet alleen het pionierschap in digitale kunst, maar confronteert ook met de noodzaak om digitale kunst levend te houden. Het tweede deel van het symposium vond plaats op 22 maart in Amsterdam, bij Lab 111 wat tevens de thuisbasis is van LI-MA. De dag was opgedeeld in drie blokken; On Practices and Politics of Legacy and Taking Care, Re-Presentation and (Performing) the Archive gevolgd door New Platforms for Art, Knowledge Exchange and Community Building.

Deze laatste sessie van het symposium werd gemodereerd door Geert Lovink, onderzoeker & media theoreticus van het Institute of Network Cultures, en gaf inzicht in vier verschillende projecten en platforms die zich bezig houden met nieuwe technologieën en community building. De eerste spreker was Philippe Bettinelli, curator nieuwe media van het Centre Pompidou te Parijs, Frankrijk. Centre Pompidou is een van de eerste musea die meerdere NFT’s in hun collectie opnamen. Behoudens de onvoorziene situatie tijdens Covid, was het museum al langer doordrongen van de noodzaak om digitale kunst te verzamelen als onderdeel van hun collectie hedendaagse kunst. In de uitvoering hiervan werd het museum geconfronteerd met een aantal vragen zoals hoe archiveer je deze werken? Hoe presenteer je ze? En hoe betaal je voor deze werken gezien het feit dat cryptocurrency geen officieel betaalmiddel is in Frankrijk? Zonder in te gaan op de discussie over de relevantie van NFT kunstwerken, zette Bettinelli helder uiteen wat de problematiek is bij het opnemen van digitale kunst in hedendaagse museale kunst collecties; zo is er enerzijds het  bureaucratische systeem en anderzijds kent digitale kunst andere procedures die niet makkelijk toepasbaar zijn in het systeem van een museum.

De tweede (online) presentatie werd gegeven door Isabella Maund, onderwijs, mediation & communicatie, en Ugo Pecoraio, hoofd communicatie van HEK (House of Electronic Arts), een digitaal kunstmuseum gevestigd in Basel, Zwitserland. HEK omarmt een meer participatieve omgang met het publiek door een gedecentraliseerde aanpak van museale participatie of zoals zij het zelf noemen: The Power of Many. Om dit nader toe te lichten; HEK heeft een platform opgezet genaamd Friends of HEK dat gedefinieerd kan worden als een in-huis gedecentraliseerde autonome organisatie (DAO). Door lid te worden krijg je een lidmaatschapstoken en heb je de mogelijkheid om actief te participeren in de processen rondom de besluitvorming van HEK. Het bied je ook de gelegenheid om te experimenteren met nieuwe technologieën zoals Web3 en blockchain, tegelijkertijd maak je deel uit van de community van kunstenaars, mediators, en experts. Het platform functioneert autonoom binnen HEK en kent een duurzaam bestaan dankzij de betaling van de leden, maar creëert ook mogelijkheden voor de leden om alternatieve inkomsten te onderzoeken in combinatie met community building.

Constant Dullaart, kunstenaar en professor in Networked Materialities te Neurenberg, Duitsland, gaf een presentatie over Common.Garden; een open-source platform waar je online tentoonstellingen kunt maken en tegelijkertijd met elkaar kunt communiceren via video en geluid. Het biedt een kosteloze online ruimte waar je kunt experimenteren met technologie en mensen kunt uitnodigen voor toevallige ontmoetingen. Common.Garden was ontwikkeld tijdens de pandemie omdat in er in die tijd geen goede en ethische alternatieven waren die bepaalde aspecten van de fysieke tentoonstellingsruimte konden vervangen. Dullaart richtte zich vooral op het sociale aspect dat ontbrak in online tentoonstellingen; bezoekers kunnen  hier met elkaar online spreken op een manier zoals dat mogelijk is binnen een fysieke tentoonstelling. Common.Garden is sindsdien enorm gegroeid en wordt nog steeds doorontwikkeld om zowel de mogelijkheden, als de gebruiksvriendelijkheid te vergroten. Het platform wordt niet alleen veelvuldig gebruikt, maar ook erkend door zowel experimentele organisaties als gevestigde instituten, zoals het eerder genoemde HEK.

De vierde en tevens de laatste presentatie was van Florian van Zandwijk, media kunstenaar & ontwerper, en onderdeel van het team dat Living Media Art ontwikkeld; een project dat is geïnitieerd door LI-MA, dat gaat over LI-MA en draagt bij aan het herdefiniëren van LI-MA. Eerst introduceert Florian zichzelf als de helft van het digitaal ontwerpbureau mot en reeds bekend met LI-MA via het ontwerpen voor projecten zoals Cultural Matter – ook een lockdown gerelateerd project dat de gebruiker in staat stelt om actief betrokken te zijn – en licht toe hoe dit uiteindelijk heeft geleid tot  het initiëren van Living Media Art.

Florian verklaarde dat, hoewel er veel aspecten zijn om de voorkeur te geven aan een fysiek evenement, er zeker ook specifieke kwaliteiten te benoemen zijn die een online omgeving interessant maken. Dat is mede de reden dat het platform hybride zal worden. Het Living Media Art project is nog maar recent gestart, en zal in het ontwikkelingsproces ook de ervaringen van de media art community betrekken. Ook zij zullen de richting van het hybride platform bepalen, en hoe online en onsite elkaar informeren. Onsite, ofwel ter plaatse, gaat over het LI-MA kantoor, dat volledig vernieuwd en geherstructureerd zal worden zodat er meer interactie mogelijk zal zijn met de online entiteit, ofwel het online platform. Voor dit onderdeel is studio RNDR een partner om het LI-MA kantoor te ontwerpen als een hybride ruimte waar online en onsite elkaar voeden. RNDR is een specialist in data visualisatie en zal op basis van wederkerigheid vanuit het digitale ontwerp van mot tot een fysieke vorm komen waarbij de fysieke elementen van de onsite ruimte de interactie aangaan met de online ruimte.

Florian legde uit dat ze op het moment aan het werken zijn aan de ontwikkeling van het concept van het online platform, en dat concept zal geeft inzicht hoe het LI-MA kantoor kan veranderen. Er gebeuren zo veel dingen bij LI-MA; onsite heeft LI-MA een kantoor, archief, bibliotheek, etc. en binnenkort nog meer mogelijkheden die kunnen worden geïmplementeerd in de ruimte. Bijvoorbeeld, als er een interview met een kunstenaar wordt afgenomen als onderdeel van een case study, dan kan dit ook via livestream. Of als er een workshop in dezelfde ruimte is, dan kun je de tafels omdraaien en heb je meer ruimte voor iedereen.

Dit brengt veel uitdagingen met zich mee voor het LI-MA team zoals de workflow versus de workload. Het idee is dat dit project kan helpen bij het verder ontwikkelen van dit aspect en zelfs de manier van werken voor het LI-MA team kan verbeteren, in combinatie met de feedback van de community. Via een aantal sessies voor co-creatie, of op zijn minst het verzamelen van informatie, zullen ideeën worden gedeeld. Delen en documenteren is onderdeel van het hele proces en daarvoor wordt Discord en Etherpad gebruikt, maar ook in samenwerking met  beeldende kunst platform Witte Rook die het proces zal vertalen naar een narratief door te documenteren via online publicaties of andere geschikte vormen. Hopelijk zal de puzzel over een jaar zijn gelegd, en wordt het Living Media Art platform tijdens het volgende symposium Transforming Digital Art in 2025 gepresenteerd.

Het laatste blok, en tevens het laatste onderdeel van het symposium, eindigde met een paneldiscussie gemodereerd door Geert Lovink met alle eerder genoemde sprekers. Er werden vragen gesteld over eigenaarschap, die weer leidden tot financiën en een discussie over hoe de kunst-community kan leren van de open-source community in de zin dat we weg bewegen van hyperindividualisme richting allerlei soorten samenwerking. Elke speler draagt hieraan bij, ongeacht of het een instantie is of een individu. Het is allemaal al aanwezig, maar hoe kunnen we dat samenbrengen? Uiteindelijk gaat het niet over het opzetten van een nieuw platform vanwege de nieuwste technologische snufjes, maar over hoe we kunnen koesteren wat we al hebben en ons richten op het delen van kennis, het bieden van gastvrijheid en het streven naar innovatie via sociale en gemeenschappelijke aspecten die weer leiden naar een meer diepgaand begrip van digitale- en media kunst.

Om het symposium van dit jaar af te sluiten reflecteerde Gaby Wijers, directeur van LI-MA, op het bouwen van het nieuwe LI-MA. Het is tijd om meer van hun werk naar de oppervlakte te brengen en met nieuwe generaties te delen wat er gaande is achter de schermen door dit te communiceren en zo te verbinden. Living Media Art gaat ook over het herontwerpen van de organisatie LI-MA en het herbouwen van de eigen plek tot een gastvrije omgeving.

Maart 2024