Elk detail is belangrijk en doet ertoe, Elisia Poelman

Bij aankomst in Zundert staat Elisia Poelman midden in het atelier van de AiR van Gogh residency. Ze is nog bezig met “de laatste touches”. Er staan weliswaar meerdere doeken die geen kwast meer nodig hebben, maar ook nog niet af zijn. Voor Elisia is het kijken ook een belangrijk onderdeel van het schilderen ofwel de tijd nemen om de mogelijkheden van haar eigen werk te zien. “Karel Appel zei ‘ik kijk het af’ en daar heb ik de afgelopen dagen superveel aan gedacht.”

Enthousiasme! Ik werk ook graag aan allerlei werken tegelijk. Om ze tijd te geven om te drogen en om afstand te kunnen nemen. Soms zit er bijna te veel in een werk. Dan is er zoveel informatie aanwezig dat ik het mezelf soms moeilijk maak, maar die strijd is juist heel boeiend. Daarom heb ik ook drie grote werken gemaakt. Voor mij is groot werken een heel andere beleving dan bij een klein werk; zoveel meer fysieke handelingen. Ik moet bukken, afstand nemen en dan weer teruggaan om te kijken. Hier heb ik de gelegenheid om groot te werken. Het is voor mij ook heel emotioneel, de doeken die ik speciaal naar hier heb gebracht. Het schilderij heeft al een verhaal voordat er geschilderd is. En dat vind ik ook mooi bij Vincent, zijn werken veel hebben veel gereisd en ook veel meegemaakt.

Die heb ik speciaal voor hier gekocht. Ik vind het leuk als mensen zien dat het werk iemand, mij als maker, weerspiegelt. Dan straalt het authenticiteit uit. Schilderen is ook keuzes maken, het is een impressie van wat je ziet en voelt. Elk detail is belangrijk en doet ertoe. Dat is zo bij het schrijven van een tekst, bij het koken en dat is ook zo bij schilderen. Details kunnen het maken of kraken.

Ik keek er al heel lang naar uit om hier te mogen werken. Dit is mijn tweede residency, iedereen wist dat ik zo graag hier wilde zijn. Ik had al mijn materiaal al klaar staan, en toen ik aankwam gelijk uitgestald in het atelier om meteen aan de slag te gaan. Ik was gelijk gelukkig. De periode was voor mij een emotionele rollercoaster omdat je een maand alleen met je werk en je gedachten bent. Dat doet wat met je. Dat heeft denk ik ook te maken met bepaalde keuzes in mijn leven. Dat is mijn verwantschap met Vincent. Ik heb besloten mijn jobs [lesgeven, red.] stop te zetten en mij volledig te richten op mijn kunstenaarspraktijk. Daar was ik wel aan toe, alleen mijn omgeving nog niet en zo praatte ik mezelf angst aan. Nu ben ik 26, over een aantal jaar zou ik niet meer durven. Dan had ik misschien een huis, een gezin. Vincent was ook 26 toen hij besloot om kunstenaar te worden en dat is best laat, ik wist het al veel langer. Het is voor mij een steun te weten dat Vincent dat ook op die leeftijd heeft besloten. Ook al was zijn weg hobbelig, ik weet perfect hoe dat voelt, dus hoe moet dat dan niet voor hem zijn geweest in veel moeilijker tijden.

Dat is sowieso mijn vriend. Hij wil ook dat ik mijn droom kan ontplooien. Ik heb niet alleen mijn job maar ook mijn huiscontract opgezegd. Vanaf november hebben wij een nomadisch bestaan. We hebben een Van [bus, red.] gekocht en deze gaan we ombouwen zodat we er in kunnen leven. Dan trekken we deze winter samen naar het zuiden. Schilderen doe ik dan in de buitenlucht.

Het gevoel dat ik ook keuzes moet maken omdat ik meer tijd nodig heb om te werken. Ik ben een trage werker, en soms schilder ik na een hele dag het canvas over als het niet goed is voor mij. Dat is overzichtelijker dan door te blijven werken. Daar ben ik niet bang van, vernietiging is juist iets loslaten. Ik heb nooit spijt. Soms is het nodig dingen te verwijderen om nieuwe dingen te zien. En dat is ook bij keuzes in het leven, er kunnen geen nieuwe ervaringen bijkomen als je niets opgeeft. Nu voel ik voor de eerste keer de ruimte in mijn leven dat ik kan werken zonder andere dingen erbij. Dat ik elke dag ook tijd aan mijn werk moet besteden om scherp te blijven. Daarom doet het mij deugd.

Hoe Vincent in zijn tijd zoveel heeft gereisd, dat vind ik verbazingwekkend. Ik ken leeftijdsgenoten die nooit de zee hebben gezien. Reizen is nodig om nieuwe dingen te ontdekken, andere mensen. In het zuiden zijn de mensen ook anders, meer informeel.
Ik heb altijd veel gereisd, naar Zuid Amerika, in Europa. Mijn vorige residency was in zuid Spanje en duurde twee weken. Het was er prachtig, maar wel erg off grid. Het ging meer om de ervaring dan om het maken van werk. Ik heb wel veel gesprekken gevoerd met de andere kunstenaars, je deelde daar ook veel samen. Hier is het heel anders. Hier ben ik alleen en dat is ook fijn. Ik zou meer residencies willen doen, ik zou met klei willen werken, ik wil meer leren en daar moet ik voor reizen.

Er is zeker iets veranderd in mijn schilderen en dat is de verf dikker en pasteus aanbrengen. Bij Vincent voelt het alsof hij net de verf op het doek heeft aangebracht; dat komt door zijn manier van schilderen. Dat was mijn doel, om dat meer toe te passen. Dat is zeker aan de hand bij mijn grote doeken en mijn rozenschilderij. En het materiaal, hiervoor werkte ik met acryl, maar dat is toch te plastic en gebruik ik nu als onderlaag. Olie kost meer tijd, en dat heb ik nu. Olieverf is zoveel intenser van kleur. Nu kan ik ook fysiek mijn handen gebruiken, het voelt als een conversatie aangaan, ik kan veel meer babbelen met een werk. Ook is er altijd een moment bij een werk dat ik moet wenen, zoveel tijd als ik er in heb gestoken. Als dat zo is dan ben ik goed bezig.

Ik heb ook tekeningen gemaakt op de Ipad en dat is leuk. De kleuren zijn heel anders dan bij verf. En ik kan het overal doen, ook als ik in de auto zit. Ook kan ik al doende bekijken hoe de compositie in elkaar zit. En polaroids, die heb ik ook gemaakt en die gebruik ik om naar te werken. De Ipad, de polaroids, het schilderen, het is een voortdurende wisselwerking. Ik vertrek wel altijd vanuit de waarneming, maar daarin komen allerlei dingen samen. Er is niet één juiste weg. Mijn onderwerpen zijn geïnspireerd door de nabije omgeving zoals de bomen, de wortels van de bomen, de peertjes van de perenboom en de Dahlia’s. Dat moest wel want de eerste dag dat ik hier kwam was er bloemencorso. En het laatste schilderij van Vincent is met wortels. Ik heb dit jaar van mei tot en met augustus meegedaan aan een tentoonstelling in de Ardennen. Daar heb ik een treurwilg gezien waarvan ik schetsen heb gemaakt en nam deze mee naar hier. Mijn wortels van daar, zijn wortels hier, zijn laatste schilderij met de wortels, het kwam zo allemaal bij elkaar.

Mijn kindertijd was in Geraardsbergen en Gent – waar nog even mijn atelier is want die heb ik nog niet opgezegd – is het landschap van mijn tienerjaren en dat heeft mij wel beïnvloed. Ik heb mijn boek met schetsen meegenomen waar ik hier aan door heb gewerkt. In een boek is het veel intiemer. Het is heel spontaan, het is maar een boek, het hoeft niet aan de muur. Het is ook klein, als je groot werkt moet je alles maal tien doen. Als ik al geschetst heb dan zijn er al keuzes gemaakt. Er gaat informatie verloren of eigenlijk is het gefilterd. Dus in essentie kan je ermee verder. Een polaroid, die maakt de keuze voor je. En dat is toch ook wel schilderachtig.

Het werk met de rozen is heel spontaan geschilderd naar een detail van een schilderij van Vincent die ik uit een boek heb. Je kunt veel leren uit studies van meesters. Nu heb ik mijn eerste schilderij hier gemaakt met olieverf. Ik zie het als een eerbetoon aan Vincent.

Zijkanten zijn heel belangrijk in een werk, ik heb graag dat het beeld doorloopt. Ik kijk ook altijd bij de schilderijen van anderen naar de zijkanten. Die zeggen veel over iemand, of die persoon proper werkt. Ik ben zelf wat rommeliger, maar dat mag deel uitmaken van het werk. Stoppen aan de rand lijkt mij zo beperkt, doeken zijn driedimensionaal. Je moet een schilderij van alle kanten kunnen bekijken. Ook bij Ipad tekeningen, waarvan ik de prints plak op hout, schilder ik ook de randjes in een kleurtje, dat hoort erbij. En dan giethars erover heen zodat het net zo glanst als het scherm. Ik werk dan ook nog door op de print, het is niet gelijk af.

Ik voel mij heel verbonden met Vincent. Hier heb ik geleerd hoe moeilijk hij het had. Dat wist ik wel, maar door hier te zijn, het grafje van zijn oudere broer Vincent te zien. Het besef dat hij daar ook heeft gestaan. Dat leed verklaart de innerlijke onrust, daar komt dat misschien vandaan. Tegelijkertijd – en daar maak ik me zelf misschien niet populair meer – wil ik hem ook niet te veel ophemelen. Men kan niet alles aan hem relateren. Andere kunstenaars moeten ook ademruimte krijgen. Ik denk dat hij dat ook zou willen, maar ik snap het wel; de mensen hebben het narratief nodig

Esther van Rosmalen, september 2023